دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی
تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش
(گرایش تعلیم و تربیت دینی )
بررسی مبانی و آثار تربیتی حج از منظر قرآن و روایات
استاد راهنما : دکتر سعید بهشتی
استاد مشاور : دکتر محمد حسن آموزگار
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مندرجات
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه. 2
1-2- بیان مسأله. 3
1-3- اهمیت تحقیق.. 5
1-4- اهداف تحقیق.. 6
1-5- سؤالات تحقیق.. 6
1-6- تعریف اصطلاحات… 7
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق
2-1-مقدمه. 8
2-2- بخش اول: مبانی نظری.. 9
مفاهیم لغوی حج. 9
مفاهیم اصطلاحی حج. 10
ویژگی های کعبه 11
الف) نخستین خانه 11
ب) خانه مبارک… 11
ج)هدایت عمومی وهمگانی. 12
د)بیت عتیق… 12
ه)ملجأ ومرجع مردم 14
مفهوم نیت و عمل خالص از منظر امام صادق.. 14
حج و قصد قربت.. 15
پاداش قصد قربت در حج. 15
تلبیه. 16
طواف… 16
مفهوم طواف.. 16
پیشینه طواف.. 16
شباهت طواف و نماز 18
تفاوت نماز و طواف.. 18
رسیدگی به حاجت مؤمن ،مجوز قطع طواف.. 19
حجر الاسود. 19
مقام ابراهیم.. 20
الف) مفهوم مقام 20
ب) ویژگی های حضرت ابراهیم. 20
زمزم. 21
پیشینه چاه زمزم 21
صفا و مروه. 22
راز تسمیه صفا و مروه 22
عرفات… 22
الف) راز تسمیه این سرزمین به عرفات.. 22
ب) آمرزش گناهان در عرفات.. 23
مشعر. 24
راز تسمیه مشعر. 24
منا 25
راز تسمیه منا 25
اعمال منا 25
1) رمی جمره 25
2) قربانی. 26
3) تقصیر. 26
2-3- بخش دوم: پیشینه پژوهش…. 28
2-3-1- پایان نامه ها 28
2-3-2- مقاله ها 30
جمع بندی و نتیجه گیری. 32
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه. 34
الف)نوع تحقیق.. 35
3-2- نوع تحقیق.. 35
3-2-1- تحقیقات بنیادی. 35
3-2-2- تحقیقات کاربردی. 35
3-3- روش تحقیق.. 36
تحقیقات توصیفی. 36
3-4- روش گردآوری اطلاعات… 37
3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 38
فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1- مقدمه. 39
4-2- بخش اول: بررسی سؤال اول تحقیق.. 41
مفهوم حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 41
4-3- بخش دوم: بررسی سؤال دوم تحقیق.. 42
مبانی انسان شناختی حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 42
مفهوم مبانی تعلیم و تربیت… 42
مبانی تربیت دینی.. 42
مبانی انسان شناسی.. 42
الف) پرستش گری. 43
ارتباط پرستش گری با برنامه ی تربیتی حج. 43
ب) عقل ورزی. 44
ارتباط عقل ورزی با برنامه ی تربیتی حج. 45
ج) حقیقت جویی. 45
ارتباط حقیقت جویی با برنامه ی تربیتی حج. 46
د) اجتماع گرایی. 46
ارتباط اجتماع گرایی با برنامه ی تربیتی حج. 46
ه) مسؤولیت پذیری. 47
ارتباط مسئولیت پذیری با برنامه ی تربیتی حج. 47
و)کمال گرایی. 48
ارتباط کمال گرایی با برنامه ی تربیتی حج. 48
4-4- بخش سوم : بررسی سؤال سوم تحقیق.. 49
اسرار تشریع حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 49
4-4-1- سرّ عام حج.. 49
4-4-2- اسرار مناسک حج.. 50
نیت.. 51
غسل احرام 52
احرام 53
سرّ احرام از منظر امام سجاد 53
سرّ احرام از منظرامام صادق(ع) 53
سرّاحرام ازمنظر امام رضا(ع) 54
سرّ در آوردن لباس دوخته و پوشیدن لباس غیر دوخته 54
محرّمات احرام و اسرار آن. 55
تلبیه 57
حکمت تشریع تلبیه ازمنظرامام صادق(ع) 57
طواف.. 59
الف) طواف نشانه محوریت کعبه 59
ب) حجرالاسود نقطه شروع طواف.. 59
ج) طواف جلوه ای ازهمبستگی ای مردم 59
د) طواف بین مرزتوحید و ولایت.. 60
ه) سرّ هفت شوط طواف.. 61
سرّاستلام حجرالاسود 63
مقام ابراهیم(ع) 64
سرّنماز در مقام ابراهیم(ع) 64
مقام ومسئولیت پذیری. 64
مقام والگوبرداری از ابراهیم(ع) 64
مقام وبه جاآوردن نماز شکر. 65
زمزم 65
سرّ نوشیدن آب زمزم ازمنظر امامان معصوم(ع) 65
سعی صفا و مروه 65
سرّ سعی بین صفا و مروه 65
1.سعی و امید. 65
2.سعی و ترازوی اعمال. 66
- سعی و توحید ناب.. 66
4.سعی و غلبه بر نفس اماره 66
5.سعی و ازمیان رفتن کبر و غرور 66
6.سعی وتلاش برای راندن شیطان. 67
7.سعی جلوه ای ازخوف و رجاء 67
- سعی، رمز تلاش درصحنه زندگی. 68
عرفات.. 69
سرّوقوف.. 69
اسرارعرفات از زبان امام سجاد(ع) 70
عرفات و امر به معروف و نهی از منکر. 71
عرفات و رهایی از خودبینی. 71
مشعر( سرزمین درک و شعور) 72
تقوا عامل برتری مردم 72
سرّ وقوف در مشعر از منظر امام سجاد(ع) 73
اسرار مشعرالحرام 73
منا 74
الف) سرّمنا از منظرامام صادق(ع) 74
ب) سرّمنا از منظر امام سجاد(ع) 74
رمی جمرات.. 75
سرّ رمی جمرات.. 75
سرّ تعدّد عقبات.. 77
سرّ هفت سنگ… 77
قربانی. 78
هدف اصلی در قربانی. 78
1.گذشت از مال در راه خدا 78
2.حفظ شعائر الهی. 78
3.سیر کردن گرسنه ها 78
4.تقوا 79
5.شکرحضرت حق. 79
سرّ قربانی از منظر امام صادق(ع) 80
ابعاد فلسفه قربانی. 80
مفهوم واژه تفث.. 81
دیدار با امام ،مفهوم حقیقی واژه تفث.. 81
حلق و تقصیر. 81
اسرار حلق و تقصیر. 81
طواف آخر. 83
سرّطواف آخر. 83
4-5- جمع بندی و نتیجه گیری.. 85
4-6- بخش چهارم : بررسی سؤال چهارم تحقیق.. 87
آثار تربیتی مطلوب حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 87
4-6-1- آثار تربیتی حج از حیث ارتباط انسان با خدا 89
الف)خداشناسی. 89
خداشناسی درعرفات.. 90
ب)پرورش خوف و رجا 91
4-6-2- آثار تربیتی حج از حیث ارتباط انسان با خود 95
الف) پرورش نیروی تفکر. 95
ب)خود شناسی. 97
ج) خود سازی. 99
د) قطع تعلقات دنیوی. 100
4-6-3- اثر تربیتی حج از حیث ارتباط با دیگران. 103
الف) وحدت امت اسلامی در حج. 105
ب) مساوات مردمی در حج. 105
ج) خوش خلقی در حج. 106
د) همکاری و تعاون در حج. 106
ه) حفظ زبان. 106
4-6-4- اثر تربیتی حج از حیث ارتباط انسان با جهان هستی. 107
الف) شناخت طبیعت به عنوان مظهر حق. 107
ب)استفاده ی بهینه از داشته های تکوینی. 108
4-7- بخش پنجم : بررسی سؤال پنجم تحقیق. 110
از منظرقرآن و روایات ،علل عدم تحقق آثار تربیتی حج در شماری از حجاج چیست؟ 110
الف) علل فکری. 110
1.عدم آشنایی با اسرار عبادت ها و دستورهای دینی. 110
2.غفلت از تاریخ گذشته ی مسلمانان. 111
3.عدم آگاهی از مناسک حج. 112
4.عدم تسلیم در مناسک حج. 113
5.توجه به غیر صاحب البیت.. 113
ب)علل عملی. 114
1.عدم رعایت تقوا قبل و بعد از سفرحج. 114
2.تبدیل حج به سفر سیاحتی و تجارتی. 115
3 .روی آوری به فرنگی مآبی. 115
4.سستی و کاهلی در طول سفر حج. 116
جمع بندی و نتیجه گیری. 116
فصل پنجم: خلاصه ی نتایج
5-1- مقدمه. 119
5-2- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال اول تحقیق.. 119
5-3- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال دوم تحقیق 119
5-4- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال سوم تحقیق 123
5-5- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال چهارم تحقیق.. 136
5-6- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال پنجم تحقیق.. 147
محدودیت ها و پیشنهادها 151
1) محدودیت ها 151
2)پیشنهادها 151
الف)پیشنهادهای پژوهشی. 151
ب)پیشنهادهای کاربردی. 151
منابع و مآخذ. 152
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
اسلام، تنها دین جامعی است که ازطرف پروردگارعالم نازل شده ودربردارنده همه کمالات انسانی است وبرهمه ادیان باطل چیره گشته ودرگستره زمین قابل اجرا ومورد استفاده است. بنابراین باید حاوی برنامه هایی باشد که درطول تاریخ مورد بهره برداری قرار گیرد ودر راستای تعالی انسانیت ظهورکامل داشته باشد.(جوادی آملی،1383،صص22-17)
ازبزرگ ترین و مهم ترین اوصاف اسلام، کلیّت ودوام است، بدین معنا که همه افراد انسان ازسیاه وسپید وسرخ ودیگرنژادها را در خود جای می دهد وهمچنین تمام خط زمان، ازگذشته وآینده تا روزقیامت را دربر می گیرد. درنتیجه باید برنا مه های آن هم جهانی بوده ونمودار زنده ای ازکلیّت ودوام باشد.(همان)
حج، ازشاخص ترین برنامه های جهانی اسلام است، ازاین رو می توان همگانی وهمیشگی بودن آن را سند گویای کلیّت ودوام دین الهی دانست. وازهمین رو است که درمیان امم واقوام گذشته ودرطول قرون ازتطاول سال ها وروزها درامان مانده است.(همان)
ازطرفی بشر فطرتاً موجودی است که میل ذاتی به پرستش وگرایش به معبود حقیقی ویکتا دارد. درواقع پرستش نیاز روحی وفطری انسان وحقیقتی است که درهمه موجودات جهان هستی نیز وجود دارد. ازاین رو خداوند منّان حج رادراسلام به عنوان یک فریضه بزرگ دینی مقرّر فرموده وانجام اعمال ومناسک آن را برمسلمانان وانسانهای واجد شرایط واجب نموده است، تا این پرستش فطری وگرایش معنوی وروحی به سوی خدا دروجود انسان پرورش وتعالی یابد، چرا که اگرانسان درجهت صحیح تربیت ورشد یابد ودرمسیر الهی فطری ویکتاپرستی قرار گیرد، ازهرگونه بت گرایی وشرک پرهیز وازپرستش مشرکانه دوری می جوید.(رستگار جویباری،1377،ص14)
درمیان موجودات هستی انسان تنها موجودی است که توانایی آن را داردکه به بالاترین حد کمال که همان تقرّب الی الله است دست یابد. بنابراین نیازمند برنامه هایی است که او رابه این هدف برساند وبالطبع به همان اندازه که هدف، بزرگ و والاست برنامه های تربیتی که برای رسیدن به آن وضع می شود نیز باید بزرگ و والا باشد. حج به عنوان یک فریضه ی بزرگ عبادی ،ارزشی ومعنوی وسیله وبرنامه ای است که انسان رامی تواند به بلندترین قله کمال برساند.
برای دانلود متن کامل پایان نامه کلیک کنید
نظرات شما عزیزان:
خبرنامه وب سایت:
تبادل لینک هوشمند